Organizm człowieka to niezwykle złożona jednostka opierająca się na współzależnym działaniu wielu organów i procesów metabolicznych. Zaburzenia jednego z nich mogą oddziaływać na inne, jedynie pozornie z nim niezwiązane.
Obrzęki przy chorobach tarczycy
Najczęstsze zaburzenia funkcji tarczycy to nadczynność, kiedy poziom hormonów tarczycy jest zbyt wysoki i niedoczynność, gdy poziom hormonów jest niewystarczający dla potrzeb organizmu.
Choroby tarczycy znacznie częściej dotyczą kobiet, szczególnie te prowadzące do niedoczynności tarczycy. Zbyt mała ilość hormonów tarczycy powoduje „spowolnienie” metabolizmu, sprzyja przybieraniu na wadze, niepoprawnej cyrkulacji i rozmieszczeniu płynów oraz tkanki tłuszczowej w organizmie. Twarz staje się opuchnięta tworząc obraz „księżyca w pełni”. Pacjent z niedoczynnością tarczycy łatwiej się przemęcza, jest spowolniony fizycznie, ma mniej motywacji do działania.
Charakterystycznym objawem jest tzw. obrzęk śluzowaty, który pojawia się w godzinach porannych (po odpoczynku nocnym) i dotyczy twarzy, a w szczególności powiek. Nieprawidłowe gromadzenie się w tych okolicach substancji zwiększających objętość tkanek (takich jak kwas hialuronowy) daje obraz twardego, powiększonego obszaru ciała. Jednym z objawów niedoczynności tarczycy jest też występowanie obrzęków, szczególnie w okolicy stawów. Często stanowi to jeden z pierwszych zauważalnych objawów i powinien nas skłonić do kontaktu z lekarzem.
Innym rodzajem obrzęku w chorobach tarczycy jest obrzęk przedgoleniowy. Występuje on w nadczynności tarczycy, ale również powoduje go miejscowe gromadzenie substancji odpowiedzialnych za zatrzymywanie wody. Obrzęk przedgoleniowy obserwuje się na przednich powierzchniach obu podudzi.
Leczenie wszystkich rodzajów wyżej wymienionych obrzęków polega na farmakologicznym stabilizowaniu funkcji tarczycy prowadzonym przez lekarza endokrynologa.
Obrzęki przy chorobach nerek
W jaki sposób choroby nerek wiążą się z występowaniem obrzęków? Nerki działają jak filtr oczyszczający organizm z toksyn, wychwytują wartościowe substancje z powrotem do krwiobiegu, wydzielają hormony wpływające na ciśnienie krwi. W przeciągu 24 godzin przez nerki człowieka przepływa około 150 litrów płynu, czego efektem jest produkcja 1,5 litra moczu ostatecznego.
Jednym z objawów nieprawidłowej funkcji nerek są obrzęki kończyn dolnych i twarzy. Zaburzone usuwanie produktów powstających w trakcie funkcjonowania organizmu przekłada się na wzrost stężenia chlorku sodu (czyli soli) we krwi. Sód sprzyja gromadzeniu wody w organizmie prowadząc do obrzęków.
Kolejną przyczyną jest wzrost utraty białek (albumin) z moczem w nieprawidłowo funkcjonujących nerkach. Albuminy odpowiadają za utrzymanie prawidłowego ciśnienia płynów w komórkach i poza nimi. Gdy albuminy są nadmiernie usuwane z organizmu, zmniejsza się ich stężenie we krwi, co przyczynia się do powstawania obrzęków w różnych częściach ciała.
Prawidłowo funkcjonujące nerki wydzielają także wiele hormonów mających wpływ na gospodarkę wodną organizmu. Zaburzone wydzielanie hormonów (głównie układu renina-angiotensyna-aldosteron) oddziałuje na skład i objętość płynów krążących w naczyniach.
Obrzęki towarzyszą zarówno ostrym jak i przewlekłym chorobom nerek. Długo utrzymujące się powiększenie kończyn każdorazowo powinno alarmować nas o tym, że któryś z układów naszego organizmu może nie funkcjonować prawidłowo. Wczesna wizyta u lekarza pozwoli na rozpoznanie choroby i uchroni przed potencjalnie groźnymi powikłaniami.
Obrzęki w chorobach serca
Serce człowieka porównać można do pompy, która zasysa krew, a następnie tłoczy ją do wszystkich komórek organizmu zapewniając im stałą dostawę tlenu i substancji odżywczych. Kiedy ten skomplikowany mechanizm zostanie zaburzony objawy niedotlenienia zaczynają manifestować się na różne sposoby, obejmując większość układów w organizmie człowieka. Jednym z pierwszych i najszybciej zauważalnych będzie gromadzenie płynów w najniżej położonych okolicach ciała – obrzęki kończyn dolnych.
W pozycji stojącej, w prawidłowo funkcjonującym organizmie człowieka krew z kończyn dolnych kierowana jest ku górze - w kierunku serca. Siła grawitacji jest czynnikiem utrudniającym ten przepływ. Gdy dokłada się do tego słabsza funkcja serca, powrót krwi z kończyn dolnych jest istotnie zahamowany. W takiej sytuacji dochodzi do obrzęku. Ważne jest, że obrzęki kończyn dolnych pochodzenia sercowego najczęściej pojawiają się u osób z wcześniej stwierdzoną chorobą serca.
Choć obrzęk może być uogólniony, najczęściej dotyczy kończyn dolnych. Obrzęki pochodzenia sercowego zwykle są symetryczne na obu kończynach i „ciastowate”. Po chwilowym uciśnięciu skóry widoczny będzie charakterystyczny dołek. Obrzęki dotyczą głównie podudzi, ale w niektórych przypadkach - rzadko, może dojść też do obrzęku ud, a nawet brzucha.
Co należy zrobić? Po pierwsze, leczenie przyczyny – choroby serca pod opieką lekarza kardiologa. W przypadku nasilonych obrzęków kończyn dolnych konieczne będzie zastosowanie leków moczopędnych. W przypadku utrzymujących się obrzęków, pomimo leczenia kardiologicznego, należy wykonać badanie USG-doppler kończyn dolnych, aby wykluczyć inne przyczyny obrzęku.
Niefarmakologiczne, domowe leczenie, polega na ograniczeniu soli i płynów. Wysokie spożycie chlorku sodu, czyli właśnie soli kuchennej, sprzyja gromadzeniu wody co wpływa na zwiększenie obrzęków. Istotne jest także utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Aby zadbać o prawidłową wydolność serca niezbędna jest również regularna aktywność.
