Choroby układu krążenia, w tym choroby tętnic, są jedną z najczęstszych przyczyn zgonów zarówno w naszym kraju, jak i na świecie. Ich progresja przebiega długo i powoli, bardzo często nie dając żadnych objawów. Świadomość czynników ryzyka pozwala na możliwość szybkiego wykrycia zmian, co przekłada się na sukces terapeutyczny.
Czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka możemy podzielić na genetyczne oraz środowiskowe (modyfikowalne).
W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się osoby, u których w rodzinie występowały zaburzenia układu krążenia, takie jak udar mózgu czy miażdżyca tętnic. Czynnikiem, na który nie możemy wpłynąć jest także wiek – badania profilaktyczne w szczególności powinny wykonywać osoby po 40-50 roku życia.
Czynniki modyfikowalne to składowe dotyczące jakości i stylu życia. Osoby szczególnie narażone na rozwój chorób tętnic to przede wszystkim nałogowi palacze (również bierni), osoby z nieprawidłowym BMI (wskaźnik masy ciała) - mający nadwagę lub otyłość, osoby z nieprawidłową dietą opartą o bogate w utwardzone tłuszcze oraz cukry proste, przetworzone produkty. Duży wpływ na rozwój chorób tętnic ma także nadmierny, przewlekły stres, brak aktywności fizycznej. Choroby towarzyszące, korelujące z miażdżycą to nieleczona cukrzyca i nieustabilizowane ciśnienie tętnicze, a także choroby nowotworowe, reumatoidalne zapalenie stawów, niewydolność nerek.
Bardzo wysokie ryzyko wystąpienia miażdżycy występuje u pacjentów, którzy w historii podają wcześniej występujące krótkotrwałe udary mózgu, zawał, tętniaki aorty, zwężenia w tętnicach szyjnych.
Badania profilaktyczne
Choroby układu sercowo-naczyniowego - w tym choroby tętnic, to w większości długo rozwijające się jednostki, które w początkowych stadiach często nie dają żadnych objawów. Regularne badania profilaktyczne, szczególnie u osób z grupy podwyższonego ryzyka, uchronić może przed koniecznością leczenia operacyjnego naczyń oraz przed groźnymi stanami związanymi ze znacznym postępem choroby.
Kto szczególnie powinien wykonać badania?
Osoby obciążone genetycznie, u których w rodzinie występowały choroby naczyniowe, mężczyźni - szczególnie po 30-40 roku życia, palacze, osoby posiadające bardzo stresujący tryb życia, nadwagę, niską aktywność ruchową, a także obciążeni innymi chorobami towarzyszącymi pacjenci.
Program badań
Ważna jest kontrola czynników mających bezpośredni wpływ na układ krążenia, takich jak pomiar ciśnienia tętniczego, wartość glikemii na czczo, badanie poziomu cholesterolu i trójglicerydów, określenie BMI (wskaźnik masy ciała – nadwaga i otyłość w znacznym stopniu korelują z wystąpieniem miażdżycy).
Specjalnym badaniem służącym bezpośrednio do oceny stanu tętnic jest USG-Doppler, pozwalające na ocenę przepływu krwi przez naczynia oraz ich średnicę. Jego wykonanie jest szczególnie wskazane przy podejrzeniu niedrożności naczyń, miażdżycy, tętniaków. To nieinwazyjne i w pełni bezpieczne badanie pozwala na odpowiednio wczesne wykrycie zmian, co przekłada się na wysoki sukces terapeutyczny.
W wielu województwach istnieją specjalne programy profilaktyki chorób układu krążenia, badania można wykonywać również w specjalistycznych gabinetach prywatnych.
