Tkanki miękkie - do których zaliczamy między innymi skórę i tkankę podskórną, pełnią istotną funkcję w obronie głębiej położonych struktur organizmu przed potencjalnymi uszkodzeniami. W szczególnych sytuacjach same mogą stać się miejscem wystąpienia infekcji lub zapalenia.
Czym jest zapalenie tkanek miękkich?
Czynnikiem wywołującym zapalenie są bakterie, środki chemiczne lub fizyczne, czasem również nadwrażliwość naszego organizmu. Charakterystyczne objawy zapalenia to zaczerwienienie, ból, obrzęk, gorączka - spowodowane działalnością komórek odpornościowych.
Obrzęk w ujęciu zapaleń tkanek miękkich najczęściej dotyczy kończyn dolnych i może być zlokalizowany (miejscowy) bądź uogólniony. Do zapaleń tkanki łącznej należy również róża i cellulitis – choroby skóry i tkanki podskórnej.
Obrzęk może być przyczyną zarówno róży jak i cellulitis. Zaniedbane obrzęki limfatyczne, owrzodzenia, prowadząc do przerwania ciągłości tkanek stanowią wrota dla bakterii, które wywołują reakcję zapalną. Jeśli powiększenie kończyny, bolesność i objawy towarzyszące utrzymują się długotrwale, konieczna będzie diagnoza lekarza. W zależności od przyczyny leczenie może polegać na antybiotykoterapii (przy bakteryjnym pochodzeniu zapalenia) lub eliminacji czynnika zapalnego.
Róża
Róża (z gr. erysipelas – ‘czerwona skóra’) to choroba dotycząca tkanek miękkich, głównie skóry i tkanki podskórnej. Jest ostrym zapaleniem, w przebiegu którego na skórze widoczny jest dobrze odgraniczony, żywoczerwony, lśniący rumień. Zmiana najczęściej lokalizuje się w obrębie kończyn dolnych, rzadziej obejmuje pośladki, kończyny górne, szyję i twarz.
Czynnikiem odpowiadającym za powstawanie tej choroby są bakterie, najczęściej paciorkowce – Streptococcus pyogenes, gronkowce – Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), zakażenia mogą mieć też charakter mieszany.
Oprócz typowego rumienia, róża może ujawnić się na skórze w formie pęcherzy, w formie krwotocznej (pęcherze wypełnione krwią) lub w ciężkich przypadkach w formie zgorzelinowej - związanej z martwicą tkanek miękkich.
Choroba zaczyna się nagle, a objawami towarzyszącymi zmianom skórnym jest podwyższona temperatura ciała, dreszcze, obrzęki, powiększone węzły chłonne oraz znaczne pogorszenie samopoczucia. Powyższe, alarmujące objawy powinny skłonić nas do pilnej wizyty u lekarza. W zależności od postaci, stopnia nasilenia i rozległości róży leczenie może przebiegać w trybie ambulatoryjnym (prowadzonym w warunkach domowych) lub trybie szpitalnym. Jako, że choroba ma podłoże bakteryjne, konieczna i skuteczna jest antybiotykoterapia. Poprawa następuje szybko, nawet w przeciągu dwóch dni, jednak ważne jest, aby przyjmować antybiotyk do końca rozpisanego leczenia. Przyczynia się to do powstawania oporności bakterii i sprzyja nawrotom choroby.
Występowanie róży, szczególnie jej cięższych postaci, związane jest z obniżeniem odporności oraz miejscowymi zaburzeniami krążenia. Sprzyjającymi czynnikami dla takich sytuacji będzie więc podeszły wiek, cukrzyca, alkoholizm, brak przestrzegania zasad higieny, długotrwałe obrzęki kończyn dolnych, nawracające urazy. Regularne badania, unikanie urazów, palenia tytoniu, stosowanie odpowiedniej diety oraz przede wszystkim skuteczne leczenie występujących chorób (nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, obrzęków różnego pochodzenia, infekcji bakteryjnych i grzybiczych) znacznie obniża ryzyko zachorowania na różę.
Cellulitis
Cellulitis to poważna choroba tkanek miękkich, konkretniej – tkanki łącznej, wywoływana przez bakterie z grupy paciorkowców lub gronkowców, rzadziej Clostridium perfringens (laseczka zgorzeli gazowej) czy Haemophilus inluenzeae typu b (gram ujemna pałeczka). Nazwa często jest błędnie stosowana zamiennie ze słowem „cellulit” czyli zaburzeniami w rozmieszczeniu tkanki tłuszczowej w organizmie, który jest bardziej efektem kosmetycznym.
Choroba rozpoczyna się najczęściej po przerwaniu ciągłości skóry w wyniku urazu mechanicznego, zranienia, ukąszenia. W okolicy uszkodzenia pojawia się rozlane zaczerwienienie skóry, ból, pieczenie oraz klasyczne objawy zapalenia – miejscowy obrzęk, powiększone węzły chłonne. Może wystąpić również ogólne pogorszenie samopoczucia oraz podwyższona temperatura ciała.
Leczenie polega na odpowiednio dobranej przez lekarza terapii antybiotykowej trwającej zwykle 10-14 dni. Aby była skuteczna należy stosować się do zaleceń specjalisty, nie skracać czasu przyjmowania antybiotyku, nawet pomimo ustąpienia objawów. Do łagodzenia objawów towarzyszących pomocne może być przyjmowanie paracetamolu – obniży gorączkę i złagodzi dolegliwości bólowe.
Osłabiony układ odpornościowy, obniżenie poziomu higieny, choroby skórne, długo utrzymujące się obrzęki, cukrzyca to czynniki sprzyjające występowaniu bakteryjnych chorób tkanek miękkich. Niezwykle ważna jest odpowiednia dbałość o jakiekolwiek rany powstałe na skórze. Każda rana powinna zostać zdezynfekowana i odizolowana od środowiska zewnętrznego plastrem lub bandażem. W kontekście leczenia schorzeń układu żylnego i limfatycznego ważne jest, że wystąpienie cellulitis jest czasowym przeciwwskazaniem do stosowania kompresjoterapii.
Cellulitis zwykle ustępuje około 7 dni po rozpoczęciu terapii antybiotykowej, jeśli jednak objawy utrzymują się dłużej, wskazana jest ponowna wizyta u lekarza.
