Zespół pozakrzepowy jest następstwem niepełnego rozpuszczenia zakrzepu, co doprowadza do uszkodzenia zastawek, powstania blizn w ścianach naczyń, zwężenia żył i zaburzeń przepływu krwi.
Czym jest zespół pozakrzepowy?
Zespół pozakrzepowy to częste powikłanie zakrzepicy żył głębokich. Po przebytej zakrzepicy, w obrębie układu żył głębokich, dochodzi do trwałych zmian utrudniających odpływ krwi, co może się objawiać bólem i obrzękami. Aktualnie uważa się, że zespół pozakrzepowy jest następstwem niepełnego rozpuszczenia zakrzepu, co doprowadza do uszkodzenia zastawek, powstania blizn w ścianach naczyń, zwężenia żył i zaburzeń przepływu krwi.
Zakrzepica żylna i zespół pozakrzepowy mogą występować we wszystkich kończynach, jednak najczęściej dotyczą kończyn dolnych. Rozwija się on zazwyczaj w ciągu 2 lat u ponad połowy pacjentów, u których stwierdzono zakrzepicę żył głębokich. Szczególnie duże ryzyko rozwoju zespołu pozakrzepowego występuje u starszych, otyłych osób z żylakami, istniejącą przed zakrzepicą niewydolnością żył głębokich (szczególnie w żyłach głębokich uda) oraz u osób nieprawidłowo stosujących leki przeciwkrzepliwe w trakcie i po leczeniu zakrzepicy żył głębokich.
Nasilenie zespołu pozakrzepowego bywa różne. Jednym z wczesnych objawów jest obrzęk kończyny, po którym w różnym czasie dochodzi do stwardnienia tkanki podskórnej. Często pojawia się również wysypka na skórze, zaczerwienienie skóry, które z czasem ciemnieje pozostawiejąc trwałe ciemnobrązowe przebarwienie. U niektórych chorych dochodzi do powstania żylaków. Podstawowym i najczęściej występującym objawem jest ból, który może występować w postaci od delikatnego dyskomfortu do intensywnego, tępego bólu kończyny nasilającego się podczas chodzenia. Wielu pacjentów zgłasza również uczucie ciężkości kończyny, skurcze mięśni, świąd lub mrowienie skóry.
Podstawą rozpoznania zespołu pozakrzepowego jest występowanie objawów po przebytej zakrzepicy oraz wykonanie USG-Doppler żył kończyn dolnych pozwalające uwidocznić cofającą się w żyłach krew oraz zwężenia naczyń.
Na czym polega leczenie zespołu pozakrzepowego?
Wybór metody leczenia zespołu pozakrzepowego zależy od występujących objawów i ich nasilenia. W każdym przypadku należy dążyć do obniżenia ciśnienia krwi w żyłach, czyli zapobiegać jej zastojowi. Do podstawowych metod leczenia zalicza się:
- kompresjoterapia – leczenie uciskowe za pomocą specjalnie dobieranych wyrobów uciskowych (np. pończoch i podkolanówek)
- przyjmowanie leków, których celem jest zmniejszenie ryzyka powstawania zakrzepów, poprawa przepływu krwi w naczyniach żylnych oraz opanowanie stanu zapalnego,
- leczenie zabiegowe - usunięcie żylaków oraz zaopatrywanie owrzodzeń żylnych. Powoli coraz bardziej dostępne stają się nowoczesne metody leczenia zwężonych żył w zespole pozakrzepowym
- metody wewnątrznaczyniowe, włącznie ze stentowaniem żył oraz plastyką zastawek żylnych (tj. neovalve).
Jako interwencje wspomagające leczenie można wykorzystać leczenie ułożeniowe (odpoczynek z układaniem nóg powyżej serca 3–4 razy dziennie na pół godziny), fizjoterapię w postaci prostych ćwiczeń usprawniających przepływ krwi żylnej. Należy dążyć do uzyskania prawidłowej masy ciała, zaprzestania palenia tytoniu oraz regularnej aktywności fizycznej (co najmniej 30 minut marszu każdego dnia).
Większość z wyżej wymienionych metod pomaga w redukcji objawów związanych z zespołem pozakrzepowym, jednak wymagają one długotrwałego stosowania.
