Żylaki kończyn dolnych to potoczna nazwa choroby, jaką jest przewlekła niewydolność żylna. To jedna z częstszych chorób układu krwionośnego. Szacuje się, że żylaki kończyn dolnych występują u 40-50% populacji polskiej, ze znaczną przewagą kobiet.
Czym są żylaki kończyn dolnych?
Żylakami nazywany zdeformowane, kręte lub wydłużone żyły widoczne gołym okiem lub uwidocznione w trakcie badania USG-Doppler. Najczęstszą lokalizacją żylaków są kończyny dolne, ale problem żylaków może dotyczyć także żył okolicy odbytu (tzw. hemoroidy) oraz żył przymacicza u kobiet. Na obraz żylaków kończyn dolnych mogą składać się różne rodzaje zmian naczyniowych:
- teleangiektazje/venulektazje, czyli popularnie nazywane „pajączki” naczyniowe
- poszerzone i znacznie bardziej widoczne żyły znajdujące się tuż pod skórą (tzw. żyły siatkowate)
- żylaki głównych pni żylnych czyli żyły odpiszczelowej lub odstrzałkowej – najczęściej w postaci krętych i wystających ponad poziom skóry nieprawidłowo funkcjonujących żył
Każda z wyżej wymienionych form żylaków może występować łącznie z inną formą a także znajdować się w dowolnej części kończyny dolnej. Szacuje się, że żylaki kończyn dolnych występują u 40-50% populacji polskiej, ze znaczną przewagą kobiet. Jest to więc choroba o istotnym znaczeniu społecznym.
Dlaczego powstają żylaki?
Dokładny proces powstawania żylaków nie jest poznany, jednak za największy czynnik ryzyka uznaje się genetycznie uwarunkowane nieprawidłowości zastawek żylnych (np. zbyt małej ich ilości) lub nieprawidłowości ścian żył (np. osłabienie ściany i zwiększona podatność na rozciąganie).
Nieprawidłowości zastawek powodują, że krew zamiast przepływać z układu powierzchownego do głębokiego i w kierunku serca, przedostaje się wstecznie do układu powierzchownego, powodując jego nadmierne rozciąganie i przeciążenie. W konsekwencji prowadzi to do poszerzenia i wydłużenia żył oraz powstawania żylaków.
Do czynników, które mogą przyspieszać powstawanie żylaków u osób predysponowanych genetycznie należą:
- ciąża – każda kolejna ciąża zwiększa ryzyko wystąpienia żylaków kończyn dolnych
- wiek – częstość występowania różnych form żylaków kończyn dolnych wzrasta wraz z wiekiem
- charakter pracy – długotrwała pozycja siedząca lub stojąca a także podnoszenie ciężarów sprzyja powstawaniu żylaków kończyn dolnych
- nadwaga i otyłość
- przyjmowanie leków zawierających żeńskie hormony płciowe (estrogeny)
- przebyte operacje i urazy kończyn dolnych
Objawy towarzyszące żylakom kończyn dolnych
U większości pacjentów różne formy żylaków są widoczne na skórze kończyn dolnych. Często towarzyszy im nasilające się pod koniec dnia uczucie ciężkości i bóle nóg oraz obrzęki. Może również wystąpić swędzenie skóry oraz silne kurcze mięśniowe pojawiające się głównie w nocy. U kobiet dolegliwości mogą nasilać się podczas miesiączki.
W zaawansowanych postaciach żylaki mogą objawiać się jako nawracające zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych, które objawia się silnym bólem, zaczerwieniem skóry i twardymi, wyczuwalnymi pod skórą zgrubieniami. Objawy te powinne skłonić do pilnej wizyty u flebologa celem wykluczenia zakrzepicy żył głębokich oraz ewentualnej zatorowości płucnej i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Obrazem najbardziej zaawansowanej formy żylaków kończyn dolnych i powodującej je przewlekłej niewydolności żylnej jest niegojące się owrzodzenie żylne.
Każda forma żylaków kończyn dolnych wymaga wykonania badania USG Doppler, aby wykluczyć potencjalne choroby mogące powodować żylaki lub potwierdzić jedynie estetyczny charakter zmian.
Na czym polega leczenie żylaków kończyn dolnych?
Podstawą leczenia żylaków kończyn dolnych są metody zabiegowe. W ciągu ostatnich lat, wraz z rozwojem technik medycznych, coraz większą rolę zaczęły odgrywać metody wewnątrznaczyniowe, które charakteryzują się bardzo wysoką skutecznością i małoinwazyjnym charakterem zabiegu. Maleje natomist rola klasycznych operacji chirurgicznych.
Do nowoczesnych, małoinwazyjnych metod leczenia żylaków kończyn dolnych można zaliczyć:
- skleroterapię kompresyjną
- laserową ablację wewnątrznaczyniową
- zabieg klejowy
- zabiegi przy użyciu fal radiowych
Wszelkie formy leczenia lekowego (tabletki doustne, maści, kremy) lub fizjoterapeutycznego (masaże, ćwiczenia) należy traktować jako leczenie wspomagające metody zabiegowe lub jako przygotowanie do leczenia zabiegowego. Większość z tych metod pomaga zmniejszyć nasilenie objawów, natomiast nie prowadzą do usunięcia przyczyny żylaków.
